Cafeïne is een drug die overal ter wereld in verschillende vormen veel gebruikt wordt. Een artikel van Jennifer Temple van het Department of Exercise and Nutrition Sciences van de University at Buffalo laat de resultaten van onderzoeken zien over de effecten van cafeïne bij kinderen.1)Temple JL. Caffeine use in children: what we know, what we have left to learn, and why we should worry. Neurosci Biobehav Rev. 2009;33(6):793-806. doi:10.1016/j.neubiorev.2009.01.001
Laten we eens kijken wat Dr. Jennifer en andere wetenschappers over cafeïneconsumptie te zeggen hebben. Cafeïne is een stof die invloed op onze hersenen heeft, die wettelijk is toegestaan, gemakkelijk te verkrijgen en sociaal aanvaardbaar in gebruik is. Vroeger was het tamelijk tot volwassenen beperkt, maar tegenwoordig worden cafeïnehoudende dranken ook regelmatig door kinderen geconsumeerd. Meer nog, sommige dranken die cafeïne bevatten worden nu speciaal voor kinderen vanaf de jonge leeftijd van 4 jaar op de markt gebracht.
Cafeïne wordt als een stimulerend middel geklassificeerd en wordt meestal gebruikt om deze eigenschap op het centrale zenuwstelsel te activeren. Hoewel het over het algemeen als veilig door de Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) wordt bestempeld, kan overmatig cafeïnegebruik tot ernstige gezondheidsrisico’s en in zeldzame gevallen zelfs tot de dood leiden.
Het gebruik van cafeïne bij kinderen is tot nu toe niet voldoende onderzocht. Kinderen en tieners zijn met een stijging van 70% in de afgelopen 30 jaar, de snelst groeiende groep cafeïnegebruikers,. Dit gaat met de ontwikkeling van nieuwe cafeïnehoudende dranken, de zogeheten energiedranken gepaard, die cafeïnegehaltes variërend van 50 mg, wat gelijk staat met een blikje frisdrank, tot 500 mg, wat voor vijf koppen koffie staat, en vaak ook heel veel suiker bevatten.
De verkoop van energiedrankjes is sinds 2005 met meer dan 50% gestegen en zijn helaas het snelst groeiende segment in de drankenindustrie. Energiedrankjes worden specifiek voor jonge volwassenen en kinderen met reclames op de markt gebracht, waarin risicovolle activiteiten, zoals extreme sporten zoals bergbeklimmen of paragliden, met pakkende slogans worden getoond, wat een commerciële misleiding is.
Cafeïne zit in koffie, zwarte thee, chocolade, mate thee, groene thee en guarana. Het wordt van nature in de zaden, vruchten en bladeren van cafeïne houdende planten geproduceerd die gebruikt worden om deze producten te maken. Cafeïne wordt ook als toevoeging in andere producten zoals frisdrank, energiedrankjes en pijnstillers gebruikt. Het cafeïnegehalte in deze producten kan afhankelijk van de concentratie en bereiding sterk variëren zoals in het geval van thee en koffie, of van de toegevoegde hoeveelheid zoals bij frisdranken en energiedrankjes.
Hoewel cafeïneconsumptie door velen wordt gebanaliseerd, zijn er volgens Dr. Jennifer twee dingen die bij cafeïneconsumptie door kinderen en tieners in acht genomen moet worden. Ten eerste is er een grote range in cafeïnegebruik onder tieners, waarbij sommigen aanzienlijk meer dan gemiddeld consumeren, waardoor ze ook kwetsbaar worden om een andere vorm van hoog-risicogedrag te ontwikkelen.
Ten tweede weten we vanwege de beperkte wetenschappelijke onderzoeken over cafeïnegebruik bij adolescenten niet wat het “veilige” niveau van cafeïnegebruik voor deze populatie is. De consumptie van cafeïnehoudende dranken in het algemeen en frisdranken om precies te zijn zijn zorgwekkend vanwege de mogelijke schadelijke effecten op de gezondheid en vanwege het al bevestigde verband met slaapstoornissen, obesitas en tandbederf. Naast de traditionele cafeïnehoudende producten zoals koffie, thee en frisdrank, kunnen mensen nu ook hun cafeïne fix uit een verscheidenheid van niet-traditionele bronnen halen. Het ziet ernaar uit dat cafeïnehoudende consumptieproducten vooral voor jongere bevolkingsgroepen op de markt worden gebracht.
Naast de bekende effecten zoals slaapstoornissen en rusteloosheid, heeft cafeïne nog meer effecten op het gedrag. Het gebruik ervan veroorzaakt een tolerantie en verslaving, dat wil zeggen tolerantie betekent de noodzaak om grotere doses te gebruiken om hetzelfde stimulerende effect te krijgen, en dependentie is verslaving.
Acuut cafeïnegebruik heeft dosisafhankelijke effecten op stemming, concentratievermogen en fysiologie. Zo leiden gematigde doses cafeïne van 200 tot 300 mg vaak tot de waarneming van een verhoogd gevoel van welzijn, verbeterde concentratie en verhoogde opwinding en energie, maar hoge doses van meer dan 400 mg leiden tot gevoelens van angst, misselijkheid, agitatie, hoofdpijn, vermoeidheid en nervositeit. Erger nog, acute consumptie van een matige dosis cafeïne van 200 tot 300 mg verlaagt de hartslag en verhoogt de bloeddruk. Bij kinderen en adolescenten kan cafeïneconsumptie door druk van leeftijdsgenoten of een verlangen naar betere sportprestaties gedreven worden.
Onregelmatig hoog cafeïnegebruik, zoals meer dan 400 tot 450 mg per dag, verhoogt het risico op hart- en vaatziekten. Hoog cafeïnegebruik wordt ook met calciumuitscheiding en botverlies in verband gebracht, wat tot osteoporose kan leiden.
Dr. Jennifer wijst er ook op dat, hoewel de gegevens tussen studies verschillen, de meeste studies het erover mee eens zijn dat een hoge cafeïneconsumptie bij vrouwen die proberen zwanger te worden met een lagere conceptie en een hogere kans op een miskraam in verband gebracht kan worden. Net als bij andere peer-reviewed artikelen is de consensus dat een hoge cafeïneconsumptie negatieve effecten op de vruchtbaarheid kan hebben, en de aanbeveling is, dat vrouwen die proberen zwanger te worden cafeïne tot minder dan 300 milligram per dag moeten beperken, en dat het zelfs beter is om helemaal geen cafeïne te gebruiken.
Bij kinderen wordt cafeïne vooral in frisdranken verwerkt, die ook veel suiker bevatten. Dit vergemakkelijkt de ontwikkeling van cafeïneverslaving en draagt mogelijk ook bij aan een grotere voorliefde voor voedingsmiddelen en dranken met toegevoegde suikers. Suiker activeert beloningsroutes die vergelijkbaar zijn met die van drugs als cocaïne, amfetamine en nicotine.
De kinderjaren en adolescentie zijn periodes van snelle groei en de laatste fase van de ontwikkeling van de hersenen. Om de groei en ontwikkeling te maximaliseren, zijn voldoende slaap en voeding essentieel. Cafeïnegebruik verstoort slaappatronen en overmatig frisdrankgebruik wordt met een slecht voedingspatroon, overgewicht en tandbederf in verband gebracht. Wanneer cafeïne de behoefte aan zoet voedsel en zoete dranken verhoogt, kan dit tot overmatige energie-inname leiden en het risico op overgewicht en obesitas op volwassen leeftijd verhogen. Kinderen en tieners kunnen heel gevoelig op cafeïne reageren, omdat hun hersenen in specifieke delen die op uitvoerende functies, impulsiviteit en planning betrekking hebben, nog volop in ontwikkeling zijn.
De consumptie van energiedrankjes kan vanwege het hoge cafeïnegehalte in het bijzonder bij kinderen en adolescenten, tot verschillende negatieve gevolgen leiden, legt Dr. Jennifer uit. Ten eerste, zegt ze, kunnen kinderen en adolescenten vatbaarder zijn voor cafeïnevergiftiging, wat in een aantal fysiologische en psychologische effecten resuleert en in sommige gevallen tot de dood kan leiden.
Ten tweede, naast de schadelijke effecten van energiedrankjes, worden ze vaak met alcohol gecombineerd om de symptomen van euforie te verhogen. Dit kan tot een verhoogde alcoholinname leiden en vervolgens tot een toename van schadelijke alcoholgerelateerde symptomen.
Ten derde wordt overmatige consumptie van energiedrankjes met betrokkenheid bij verschillende risicovolle gedragingen in verband gebracht, waaronder roken, drinken, illegaal drugsgebruik, riskant seksueel gedrag en vechten.
Ik wil met een tekst van een schrijver uit de vorige eeuw eindigen, die ons dit advies al meer dan 100 jaar geleden gaf:
Thee en koffie voeden het lichaam niet. De stimulans die je ervan krijgt is snel, voordat de maag de tijd heeft om het te verwerken. Dit is wat de gebruikers van deze stimulerende middelen energie noemen. Deze zogenaamde energie krijgen ze alleen maar omdat de maagzenuwen geprikkeld worden, daarna wordt deze de irritatie naar de hersenen overgebracht, en deze op zijn beurt wordt opgewekt om het hart meer actie te geven en het hele systeem kortstondige energie. Dit is allemaal nepenergie waar we alleen maar zwaker van worden. Ze geven geen greintje natuurlijke energie.2)Ellen White. Temperance, p. 75. Pacific Press
De beste houding ten opzichte van cafeïne is dus om het gebruik ervan in welke vorm dan ook, in dranken en voedingsmiddelen te vermijden. Op zo’n manier bescherm je je gezondheid en je hersenen. Cafeïne uit je leven bannen is de moeite waard!
Blijf geinformeerd
Meld je aan voor onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte over je gezondheid
Dr. Cesar Vasconcellos de Souza is als psychiater en internationaal spreker werksaam. Hij is auteur van 3 boeken, gedurende 25 jaar rubriekschrijver van het gezondheidstijdschrift “Vida e Saúde” en heeft een regelmatig programma lopen op het TV-kanaal “Novo Tempo”.
Referenties
| ↑1 | Temple JL. Caffeine use in children: what we know, what we have left to learn, and why we should worry. Neurosci Biobehav Rev. 2009;33(6):793-806. doi:10.1016/j.neubiorev.2009.01.001 |
|---|---|
| ↑2 | Ellen White. Temperance, p. 75. Pacific Press |
Geef een reactie