Eiwit uit de lupine

De meeste mensen kennen lupinen alleen van langs de snelwegen, waar hun mooie bloemen in rood, geel en blauw de automobilisten tegemoet schijnen. Lupinen worden als stikstofverzamelaars op het land en als eiwitvoer voor dieren gebruikt. Maar weinig mensen weten, dat ze ook veel voor de menselijke voeding kunnen betekenen. Toch speelt de zoete lupine al reeks 2000 jaar een belangrijke rol in de voeding van de mediterrane en Zuid-Amerikaanse wereld. Ze leveren ons vooral eiwitten, enkele sporenelementen en belangrijke vitaminen.

De lupine is lid van de familie der vlinderbloemigen en behoort tot een van de subgroepen van de peulvruchten. Hij is aan de brem verwant. Het woord lupine bevat het Latijnse woord lupus, dat wolf betekent. Hier komt de naam wolfsboon vandaan. We kennen tussen de 100 en 200 soorten lupine. Alleen de zoete lupine speelt in de voeding een rol, omdat deze cultivar nauwelijks bittere stoffen bevat die voor mens en dier niet verteerbaar zijn. De plant heeft wortels die tot 1,5 meter in de bodem kunnen reiken. Daarom gedijt hij ook heel goed op zeer droge grond.

Zoals alle peulvruchten, kan hij stikstof uit de lucht met behulp van knobbelbacteriën die op de wortels zitten binden. Dit is de basisvoorwaarde voor de vorming van eiwit. Als dit eiwit door mensen in een chemische fabriek zou moeten worden geproduceerd, zou het een zeer ingewikkeld proces zijn waarvoor enorme machines nodig zouden zijn. De plant doet dit in een zeer beperkte ruimte met geavanceerde middelen. De diepe beworteling van de bodem en de afbraak van slecht oplosbare mineralen maken samen met de stikstofvorming de lupine als voorgewas heel waardevol. In de Andes, waar de lupine waarschijnlijk vandaan komt, wordt hij op de bovengelegen terreinen geteeld. Daar verzamelt hij stikstof, die met de regen naar de lagere terrassen wordt gespoeld. Zo worden deze velden op natuurlijke wijze bemest.

Lupine en voeding

In Zuid-Amerika fungeert de lupine al 2000 jaar als basisvoedsel en wordt gemengd tussen maïs en quinoa geteeld. Wilde lupinen zijn bitter en giftig. Ze moeten ontbitterd worden. Tot de bittervrije cultivars behoren de wit, geel en blauw bloeiende soorten van de smalbladige L.angustifolium. Zoete lupinen bevatten geen waardebeperkende stoffen zoals bonen en sojabonen. Ze kunnen dus zonder schade rauw worden gegeten.

Lupine-eiwit is vooral voor vegetariërs en veganisten zeer waardevol. Het is laag in purine, wat betekent dat het nauwelijks urinezuur vormt, wat een groot nadeel bij sojabonen is. Het is een perfecte eiwitbron voor mensen met reumatische aandoeningen of jicht. Het bevat ook een lage glyx, wat een voordeel voor diabetici is omdat de koolhydraten niet snel beschikbaar zijn. De bloedsuikerspiegel stijgt slechts langzaam. Bovendien is het lactose- en glutenvrij, wat een voordeel voor lactose-intoleranten en coeliakiepatiënten is.

De eiwitsamenstelling is zodanig, dat de aanzienlijke hoeveelheden van de essentiële aminozuren lysine, methionine en tryptofaan groter is dan in bonen en erwten. Alleen de sojaboon heeft hiervan meer. In combinatie met granen of maïs is lupine-eiwit een uitstekende eiwitbron, die ver boven dierlijke eiwitten uitstijgt omdat er nauwelijks urinezuur wordt gevormd. Bovendien bevatten lupinezaden belangrijke vetzuren zoals linolzuur, oliezuur en ook lecithine. Lupinezaden hoeven niet zoals sojabonen ontvet te worden voordat ze tot lupinemeel of lupinetofu worden verwerkt. Daarom zitten deze belangrijke vetzuren evenals vitamine E en carotenoïden ook in het eindproduct. Lupine is een goede bron van ijzer en calcium.

Lupine versus sojabonen

De lupine kan de vergelijking met de sojaboon goed doorstaan. Bovendien worden lupinen genetisch niet gemodificeerd. De genetische diversiteit van de vele soorten lupine, maakt het alleen met behulp van veredeling mogelijk, gewenste eigenschappen te verkrijgen. In het geval van sojabonen, is tot 60% van de totale productie wereldwijd reeds afkomstig van genetisch gemanipuleerde zaden. De zoete lupine is daarom een goed alternatief voor soja, zowel voor de landbouw als voor dierlijke en menselijke voeding.

Allergie

Helaas heeft lupine ook een zeker risico voor mensen met een allergie. Het blijkt ook kruisallergisch met de pinda te reageren. Daarom moet op verwerkte producten die lupinemeel of andere ingrediënten van de lupine bevatten, de vermelding “zoete lupine” staan. Helaas geldt dit alleen voor hoeveelheden boven 5%. Daaronder hoeft het niet te worden vermeld. Maar het is voldoende om een allergie te veroorzaken. Daarom treedt binnenkort in de EU een nieuwe verordening in werking.

Producten uit zoete lupinen

De toepassingen van de zaden van de zoete lupine zijn zeer divers. In de Andes wordt er een stoofpotje van gemaakt dat tarwi heet. In Egypte en Algerije bieden straatverkopers een snack van de zaden aan en de Portugezen houden van een knabbeltje in pekel.

Gelukkig neemt ook het aanbod op de binnenlandse markt toe. Lupinemeel en -meel worden steeds vaker in deeg en bakkerijproducten als vezelsupplement verwerkt. De carotenoïden geeft het meel een diepgele kleur en de emulgerende werking van de lecithine verhoogt de stabiliteit van het deeg. Brood wordt reeds met lupinemeel verrijkt. Er bestaat lupinemelk en ijs. Een voordeel ten opzichte van sojaproducten is, dat het lupine-eiwit niet naar bonen smaakt. De lupinetofu “Lopino” is erg populair en kan zowel zoet als hartig worden gemaakt. Alleen moet je het heel goed marineren. Er bestaan ook spreads, desserts, hamburgers en zelfs cafeïnevrije koffie.

Advies

Volgens voedingsrapporten wordt aanbevolen meer plantaardig eiwit te eten. Het voordeel van eiwit uit lupine is duidelijk. We moeten er alleen maar bewust op worden. Er zijn al een tal van recepten in vakwinkels en op internet te vinden.