Als alles in de bloedsomloop goed loopt, is het niet eens voelbaar. Alleen als het vergroot is, kan de arts het voelen. Het speelt een belangrijke rol in de verdediging tegen ziekten en in de afbraak van oude bloedcellen (erytrocyten). Maar als het nodig is, kun je zonder dit orgaan leven.
Experts noemen het het splenium en het is een zacht, klein, sponsachtig orgaan van slechts zeven centimeter breed en 11 centimeter lang. Het bevindt zich in de linker bovenbuik ter hoogte van ongeveer de tiende rib. Het wordt door de maag, de linkerbocht van de dikke darm en de linkernier begrensd. Een gezonde milt weegt tussen de 150 en 200 gram. Hij wordt alleen tastbaar als hij opzwelt. Dan kan hij wel twee kilo wegen.
Als je door de milt snijdt, zie je een stang van bindweefsel en witachtige en roodachtige gedeeltes. De kleur van de rode pulp komt door de aanwezigheid van de vele rode bloedcellen in de milthaarvaten. Ongeveer een kwart van het weefsel bestaat uit witte pulp en driekwart uit rode pulp.
Twee belangrijke functies
De milt behoort tot de lymfatische organen en speelt daarom een belangrijke rol in de ziekteafweer en heeft een vergelijkbare functie met de lymfeklieren. De individuele lymfeklieren filteren alleen de lymfe uit een bepaald deel van het lichaam. De milt is echter verantwoordelijk voor de hele bloedsomloop. Bij een plaatselijke infectie raken individuele lymfeklieren ontstoken. Als er echter een groot aantal ziekteverwekkers in de bloedbaan terechtkomt, zwelt de milt op, als teken dat hij harder moet werken. De witte pulpa neemt deze taak van ziekteverdediging over. Er zijn ongeveer 20 keer zoveel lymfocyten in de milt als in alle lymfeklieren samen. Lymfocyten zijn kleine witte bloedcellen die een belangrijke rol in de doelgerichte verdediging tegen ziekten spelen.
De rode pulp heeft heel andere functies. Het ziet er zo rood uit omdat er veel rode bloedlichaampjes in rondzwemmen. De oude bloedlichaampjes worden in de milt afgebroken. De rode bloedcellen moeten zich door een nauw netwerk persen. Jonge bloedcellen kunnen zich heel goed vervormen en persen zich gemakkelijk door de smalle bloedvaten. Oude bloedcellen zijn niet meer zo vervormbaar. Ze komen in het nauwe netwerk vast te zitten en worden door de fagocyten afgebroken. Tijdens deze bloedrui (afbraak) komt het rode bloedpigment hemoglobine vrij.
Het lichaam gebruikt de afbraakproducten zeer spaarzaam en recycleert veel dingen, waaronder hemoglobine. Het wordt door de lever in galkleurstof omgezet en aan de galklier afgegeven. Daarom kan een verhoogde afbraak van hemoglobine tot geelzucht leiden. Geelzucht bij pasgeboren baby’s is heel bekend.
De milt heeft ook andere functies. Bij baby’s produceert het rode bloedcellen. Bij volwassenen wordt deze taak door het beenmerg uitgevoerd. Verder slaat het ook trombocyten op, die bij bloedingen vrijkomen en zo het bloed laten stollen. Het herkent ook kleine trombi (bloedproppen) en breekt ze af. Het produceert ook een deel van de macrofagen, de vraatcellen die vreemde lichamen in het bloed omringen en die deze verteren en zo een rol in het afweersysteem spelen.
Anthrax
Anthrax is een zoönose, een ziekte die bij dieren voorkomt en op mensen kan worden overgedragen, maar niet van mens tot mens. Het komt vooral bij mensen voor die veel met dieren te maken hebben, zoals boeren of slagers. De ziekte is nu een zeldzaamheid op onze breedtegraden, maar komt in warme streken zoals Zuid-Afrika vaker voor. Het is een aangifteplichtige infectieziekte. Ze wordt door Bacillus anthracis overgedragen, vandaar de naam anthrax. De bacillen vormen sporen. In deze inactieve vorm zijn ze tegen hitte, uitdroging, bestraling en ontsmettingsmiddelen zeer resistent. Ze kunnen bijvoorbeeld lang op een weiland blijven liggen voordat ze door dieren worden opgenomen.
De ziekte kan als huid-, long- of darmantrax voorkomen. De milt is vergroot, donker van kleur en ziet er verbrand uit. De symptomen van de ziekte lijken op die van een infectie. Als het snel wordt herkend, kan het goed worden behandeld. Als de ziekte lang aanhoudt, is behandeling moeilijk. Het kan in dit geval tot hoge koorts, longfalen en shock leiden.
Anthrax is als biowapen in diskrediet geraakt. Een paar jaar geleden ontstond er veel onrust toen de post deels echt en deels slechts een ineffectief wit poeder verstuurde. Het heeft echter geen zin om voor dit soort biowapens bang te zijn. Hoewel het mogelijk is om het doelgericht te gebruiken, is het ook erg ingewikkeld. De sporen moeten op de juiste manier worden verpakt en in de juiste grootte gespoten worden zodat ze opgenomen kunnen worden.
Splenectomie (Miltverwijdering)
De milt is niet absoluut essentieel. Je kunt zonder leven. Bij volwassenen kan zijn functie als lymfatisch orgaan door andere lymfatische organen worden overgenomen. De lever neemt de afbraak van bloed over. Toch moet de milt niet lichtvaardig worden verwijderd. Het risico op bloedvergiftiging is zonder de milt veel groter. Na het verwijderen van de milt lopen patiënten ook een groter risico om een pneumokokken longontsteking op te lopen. Het duurt een tijdje voordat andere organen de rol van de milt overnemen en het lichaam tegen ziekten kunnen beschermen.
Een belangrijke reden voor verwijdering is bijvoorbeeld een gescheurd kapsel. De milt is door een kapsel met een zeer sterke bloedtoevoer omgeven. Dit scheurt gemakkelijk als het orgaan gekneusd wordt. Dit kan tot hevige bloedingen leiden. Vroeger werd de milt in zulke gevallen gewoon verwijderd. Tegenwoordig probeert men de scheur te lijmen omdat de milt een belangrijk orgaan in de verdediging van het lichaam tegen ziekten is. Tijdens operaties moet de chirurg heel voorzichtig in de buurt van de milt te werk gaan. Als hij het kapsel verwondt, kan het bloeden moeilijk gestopt worden.
De milt moet bij verhoogd bloedverlies, bepaalde vormen van bloedarmoede of leukemie en kwaadaardige tumoren vaak worden verwijderd.
Nadat de milt is verwijderd, wordt de patiënt in het ziekenhuis nauwlettend in de gaten gehouden. Het bloedbeeld wordt voortdurend gecontroleerd. Dit is nodig, omdat er nu geen ontstekingen of andere ziekten mogen ontstaan, omdat een belangrijk deel van het immuunsysteem is uitgevallen. Zelfs na de ziekenhuisopname moet het immuunsysteem door een vitaminerijk dieet en veel beweging in de frisse lucht versterkt bljven worden.
De milt, hoe klein het orgaan ook is, heeft een belangrijke functie. Zoals we hebben gezien, kan het in noodgevallen worden vervangen. Maar zolang we hem hebben, willen we hem beschermen en door een verstandige, immuunversterkende levensstijl behouden. Dit bevordert niet alleen onze lichamelijke gezondheid, maar ook onze ziel en geest. We kunnen door dit te doen beter denken en met onze medemensen en met onze Schepper communiceren.
Blijf geinformeerd
Meld je aan voor onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte over je gezondheid
Esther Neumann heeft voedingsleer aan de Universiteit van Wenen gestudeerd. Sindsdien was ze auteur voor het gezondheidstijdschrift “Leben und Gesundheit” en gaf op verschillende plaatsen in Oostenrijk gezondheidslezingen.
Geef een reactie