Stress en uw gezondheid

Heb je je wel eens nerveus gevoeld na een stressbui? Kreeg je buikkrampen, plotselinge puistjes op je huid of ging je bloeddruk plotseling omhoog? Wanneer stress zijn tol op je gezondheid eist, moet je de symptomen in je lichaam kennen en begrijpen.

Ons lichaam is wonderbaarlijk aangepast om met veel problemen om te gaan, waaronder stress. Wanneer we ons in een gevaarlijke situatie bevinden, maakt het lichaam een aantal hormonen vrij die ons helpen alert te zijn, energieker te zijn, snel te rennen, enkele snelle beslissingen te nemen en alles te doen wat nodig is om de crisis het hoofd te bieden. Als stress chronisch wordt, zoals de deadlines op het werk of schuld die maar niet weggaat, dan worden stresshormonen zoals cortisol chronisch verhoogd.

Te veel cortisol kan het immuunsysteem onderdrukken, de bloeddruk en suiker verhogen, het libido verlagen, acne veroorzaken, leerproblemen, geheugenverlies, verlies van spiermassa, obesitas vergroten en nog veel meer. Als cortisol chronisch verhoogd is, komt het lichaam in een vermoeidheidstoestand, waarin het hormoon stopt het gewenste effect te bewerkstelligen. Dit wordt glucocorticoïdresistentie genoemd en resulteert in chronisch verhoogde cortisolniveaus in een lichaam dat niet meer in balans is.

De gevolgen van chronische stress op je gezondheid kunnen uiteenlopend zijn. Kijk eens goed naar de volgende symptomen en evalueer of stress je gezondheid beïnvloedt.

Hart

Zoals we hebben gezien, vernauwt cortisol de bloedvaten en verhoogt de bloeddruk. Daarnaast verhoogt de stressrespons de stollingsfactor, wat het lichaam niet alleen op een snellere wondgenezing in geval van letsel voorbereidt, maar ook de vorming van arteriosclerotische plaques bevordert.

Deze plaques hechten zich aan de binnenkant van de bloedvatwanden, vooral op plaatsen waar microvasculaire schade is opgetreden, en proberen deze ” te dichten”, wat in grote afzettingen van deze massa langs verschillende delen van het bloedvat resulteert. Dit vermindert de bloedstroom en kan uiteindelijk de slagader volledig blokkeren. Wanneer dit in de kransslagaders van het hart gebeurt, kunnen delen van de spieren door zuurstofgebrek sterven, wat we een hartaanval noemen. Wanneer deze blokkade in de hersenen gebeurt, resulteert dit in een beroerte. Uit een onderzoek bleek dat stress het risico op de ontwikkeling van hart- en vaatziekten verhoogt, waaronder diepe veneuze trombose.¹⁾Dong, et al. Chronic Stress Facilitates the Development of Deep Venous Thrombosis, DOI:10.1155/2015/384535

Onderzoek toont aan dat werknemers die vaak aan hoge niveaus van werkgerelateerde stress worden blootgesteld een hoger risico lopen om met hart- en vaatziekten gediagnosticeerd te worden.²⁾Jaskanwal S et.al. Association Between Work‐Related Stress and Coronary Heart Disease: A Review of Prospective Studies Through the Job Strain, Effort‐Reward Balance, and Organizational Justice Models. DOI:https://doi.org/10.1161/JAHA.117.008073 Stress veroorzaakt een enorme uitputting van het mineraal magnesium, dat essentieel is voor spierontspanning.³⁾Tarasov E A et.al. Magnesium deficiency and stress: Issues of their relationship, diagnostic tests, and approaches to therapy. DOI: 10.17116/terarkh2015879114-122 Tests hebben aangetoond, dat een zeer groot percentage van de volwassen bevolking een magnesiumtekort heeft, wat zeer waarschijnlijk een sterke associatie heeft met mensen die aan chronische stress lijden.

Omdat het hart een spier is, is het voor een goede en gezonde werking van voldoende magnesium afhankelijk. Er wordt momenteel onderzoek gedaan naar het mogelijke verband tussen een laag magnesiumgehalte en hartaanvallen.

Acute stress, zoals die bij mensen kan optreden die het plotselinge overlijden van een dierbare, een natuurramp of een extreem ongeluk meemaken, kan ook tot stress-geïnduceerde cardiomyopathie leiden. Gelukkig wordt door de toegenomen bewustzijn veel meer professionele emotionele steun geboden dan vroeger, wat voor de getroffenen betere resultaten oplevert.

Spijsverteringsstoornissen

Heb je ook wel eens het gevoel dat je maag door vlinders wordt overspoeld? Dit is een normale reactie op heel stressvolle of angstige omstandigheden. Regelmatig buikpijn hebben is een van de vele symptomen die iemand met stress kan ervaren. Het spijsverteringssysteem wordt door het parasympathische zenuwstelsel aangestuurd, dat tijdens de stressreactie onderdrukt wordt.

Komt als gevolg daarvan de spijsvertering in gedrang, ontwikkelt zich indigestie en het slijmvlies raakt geïrriteerd en ontstoken. De verminderde opname van voedingsstoffen kan zelf als je goed eet, verschillende tekorten veroorzaken. Een onderzoek heeft aangetoond, dat stress het darmmicrobioom drastisch kan veranderen, waardoor de hoeveelheid ontstekingsbevorderende bacteriën toeneemt.⁴⁾Gao X et.al. Chronic stress promotes colitis by disturbing the gut microbiota and triggering immune system response. DOI: 10.1073/pnas.1720696115

Cortisol stimuleert ook de vorming van maagzuur. Gastritis en maagzweren treden in stressvolle tijden vaker op en het voortdurend drukkend gevoel kan een slechte stoelgang veroorzaken. Als de oorzaak niet wordt aangepakt, kan dit tot andere maagproblemen leiden.

Veel gevallen van gastro-intestinale aandoeningen zoals diarree, constipatie, colitis en het prikkelbare darmsyndroom worden met stress in verband gebracht. Dit laat zien hoe nauw onze hersenen en darmen met elkaar verbonden zijn. Als je in staat bent om je problemen op te lossen en gemoedsrust te vinden, zal je hele lichaam je dankbaar zijn.

Immuunsysteem

Het is bekend dat chronische stress met een verhoogd gehalte aan cortisol verschillende functies van het immuunsysteem vermindert.⁵⁾Dragos D et.al. The effect of stress on the defense systems. PMCID: PMC3019042 Als gevolg hiervan ben je vatbaarder voor griep en verkoudheid of andere infecties. Daarnaast is je risico op kanker groter, omdat je immuunsysteem niet optimaal functioneert om abnormale kankercellen onder controle te houden en te elimineren.

Stress heeft naarmate we er langer last van hebben een cumulatief effect op het immuunsysteem. Zie het immuunsysteem als een firewall; hoe langer het uitvalt, hoe groter de kans is dat enkele infecties ons in hun greep krijgen en ons herstel bemoeilijken.

Huid

Psoriasis, eczeem en andere huidontstekingen worden vaak met langdurige blootstelling aan stress in verband gebracht. In de meeste gevallen van huidaandoeningen die door stress zijn veroorzaakt, blijkt het verlagen van het stressniveau ook de huidconditie snel te verbeteren.

Chronische blootstelling aan stress kan tot de overproductie van het geslachtshormoon androgeen leiden, wat acne en andere huidproblemen veroorzaakt.

Stress veroorzaakt in combinatie met een verminderd herstellend vermogen
een overmatige hormoonproductie, wat betekent dat je dezelfde huidproblemen kunt krijgen die je als tiener had.

Haar

Hoewel haaruitval een teken van andere aandoeningen kan zijn, is het ook een van de meest voorkomende symptomen van stress. Haaruitval treedt meestal drie tot zes maanden na een traumatische ervaring op, zoals wanneer iemand een geliefde of zijn baan verliest.

Wanneer iemand aan zeer stressvolle gebeurtenissen wordt blootgesteld, zal de productie van androgene hormonen uit balans raken, wat kan tot tijdelijke haaruitval kan leiden. Een uitgebalanceerd dieet is in tijden van grote stress belangerijk, om het lichaam alle mogelijke hulp te geven bij genezing en herstel.

Je hoort mensen vaak zeggen dat hun haar door stress grijs wordt. Stress kan dit proces versnellen, vooral als je genetisch voor grijs haar aanleg hebt. Tijdens periodes van langdurige stress kunnen de witte bloedcellen de haarzakjes aanvallen waardoor de haargroei stopt, wat ook wel een “rustfase” wordt genoemd. Dit wordt zichtbaar wanneer er veel haar bij het wassen of kammen verloren gaat.

Problemen met de menstruele cyclus

Een gemiste of uitblijvende menstruatie kan een teken van stress bij vrouwen zijn. In ernstige gevallen kan de menstruatiecyclus bij enkele vrouwen volledig stoppen.

Andere vrouwen hebben wel een regelmatige menstruatie, maar velen klagen over dysmenorroe die dubbel zo pijnlijk is als ze overmatige stress ervaren, en premenstruele symptomen kunnen erger zijn of moeilijker om mee om te gaan.

Vrouwen met een te hectisch en druk leven, dat met stress gepaard gaat, kunnen een verlies aan seksuele drift voelen. En vrouwen in de menopauze kunnen een toename in intensiteit en frequentie van warmteopwellingen voelen.

Verlaagd libido

Verhoogd cortisol als gevolg van langdurige stress kan tot impotentie en erectiestoornissen leiden. Bovendien worden de androgene geslachtshormonen in dezelfde klieren als cortisol en epinefrine geproduceerd, waardoor een overmatige cortisolproductie de optimale productie van deze geslachtshormonen kan belemmeren.

Het komt vaak voor dat mensen die veel stress hebben of zich uitgeput voelen, geen zin in de slaapkamer hebben. Dit kan voor je partner ook frustrerend zijn. Als je last hebt van een algeheel gebrek aan libido dat wellicht door stress wordt veroorzaakt, is het essentieel om dit openlijk met je partner te bespreken, zodat hij of zij begrip voor je kan opbrengen en het niet persoonlijk opvat.

Spierspanning

Gespannen spieren duiden vaak op stress. Dit kan heel vaak tot spierkrampen leiden die veel pijn kunnen veroorzaken. Stress veroorzaak in het lichaam magnesiumtekort en zonder magnesium kunnen de spieren zich niet ontspannen, waardoor zich bijna constant samentrekkingen voordoen. Gespannen spieren kunnen tot migraine en spanningshoofdpijn leiden die verband houden met spierspanning in nek, hoofd en schouders.

Verhoogde cortisolspiegels activeren een ontstekingsreactie, wat pijnlijke spieren, ongemakken en pijnen in het lichaam veroorzaakt. Langdurige spierspanning en mogelijk daaropvolgende spieratrofie door een gebrek aan lichaamsbeweging bevorderen chronische, stressgerelateerde aandoeningen van het bewegingsapparaat. Verlichting kan door lichaamsbeweging, massage, spierontspanningsoefeningen en voldoende inname van vitaminen en mineralen worden bereikt.

Alvleesklier, diabetes en obesitas

Mensen die chronisch gestrest zijn, hebben meer zin in suikerrijke, goedvoelende voeding. Verhoogde cortisolspiegels verhogen ook de bloedsuikerspiegel, wat vooral diabetici in moeilijkheden brengt.

Cortisol activeert de omzetting van vet in glucose. Daarom maakt stress het voor diabetici moeilijk om hun bloedsuikerspiegel onder controle te houden. Zodra de overtollige glucose niet voor lichaamsbeweging wordt gebruikt, wordt het weer in vet omgezet en in de viscerale vetcellen opgeslagen. Dit resulteert in het gevreesde buikvet dat niet alleen lelijk is, maar ook een ander groot gezondheidsrisico vormt dat je levensduur kan verkorten. Bovendien kunnen overmatige cortisolniveaus naar zoet, vetrijk en zout voedsel laten hunkeren. Obesitas verhoogt op zijn beurt het risico op diabetes.

Metabolisch syndroom

Chronische stress kan de bloeddruk, glucosespiegels, cholesterol, triglyceriden en gewichtstoename verhogen, en dit zijn allemaal factoren die betrokken zijn bij het metabolisch syndroom.

Eén onderzoek toonde aan dat “er onafhankelijk van andere relevante risicofactoren”een dosis/respons relatie bestaat tussen blootstelling aan werkstress gedurende 14 jaar en het risico op het metabolisch syndroom. De eindresultaten toonden aan dat “werknemers met chronische werkstress meer dan twee keer zoveel kans op het metabool syndroom hadden in vergelijking met personen zonder werkstress.“⁶⁾Chandola, et al. Chronic stress at work and the metabolic syndrome: prospective study, BMJ 2006; 332 doi: https://doi.org/10.1136/bmj.38693.435301.80

Conclusie

We hebben gezien dat stress onze gezondheid op verschillende manieren in gevaar kan brengen. Als je een of meer van deze waarschuwingssignalen ervaart, moet je maatregelen treffen om de stress onder controle te krijgen. Bij chronische stress moeten we een bepaalde handeling verrichten om onze cortisolspiegel te verlagen, wat op twee manieren kan worden bereikt:

• Ten eerste – door de stress die de oorzaak is van het probleem te verminderen, ofwel door de stressfactoren te elimineren, ofwel door het vermogen om ermee om te gaan te verbeteren. Een verminderde emotionele reactie op een stressfactor betekent dat er minder cortisol vrijkomt.

• Ten tweede zijn er bekende gedrags- en dieetaanpassingen die de geest en het lichaam helpen om de afgifte van cortisol in het systeem te verminderen. Sommige slechte gewoonten kunnen de cortisolproductie echter verhogen.

Als je tips nodig hebt over hoe je beide doelen kunt bereiken, download dan onze tienminutengids voor stressmanagement Ten Minute Guide to Stress Management en begin je stress met efficiënte strategieën te overwinnen die je de controle over je leven geven. Download nu je exemplaar!