Wanneer de eerste tere blaadjes in de tuin ontluiken, wanneer bossen en weiden met jonge groene plantjes bekleed zijn, dan lokt de natuur met kracht. De grond omspitten, zaden, bloemen, struiken en groene planten is niet alleen goed voor het lichaam, maar ook voor de ziel. Bovendien heeft tuinieren op zich genezende krachten.

Het gebruik van harken, gieters en schoppen maakt deel uit van de therapie om geesteszieken weer op de been te helpen. Ook bewoners van bejaardentehuizen hebben baat bij het werken met planten wanneer zij hun vorige leefomgeving moeten opgeven. Zelfs voor delinquenten (strafgevangenen) werkt tuinieren kalmerend en balancerend.
Effecten van tuinieren op het lichaam
Al na enkele minuten buiten zijn, begint de bloeddruk te dalen, wordt de polsslag rustiger en de hartslag gelijkmatiger. Spierspanning wordt minder, coördinatie en fijne motoriek worden verbeterd, de stofwisseling wordt gestimuleerd en de algemene stemming stijgt. Beweging stabiliseert de bloedsomloop en verlicht mentale spanning.
Effecten op de psyche
Uit de omgang met planten kan men over de omgang met zichzelf leren. Planten hebben een sterke wil om te overleven, kunnen zich aanpassen en produceren zelfs zelf wat ze nodig hebben om te overleven. Ze wijzen ons op ontwikkeling, groei, rijping, maar ook op achteruitgang, sterven en verdwijnen. Tuinieren helpt ons verbanden te herkennen en manieren te vinden om problemen op te lossen. Zij die in de tuin werken ervaren zichzelf als acteurs, niet als gemanipuleerd of overgeleverd aan de genade van anderen. Op die manier leert men zijn omgeving te beheersen en voelt men zich niet hulpeloos overgeleverd. Men staat heel dicht bij de Schepper, in wiens handen uiteindelijk het succes van de eigen inspanningen ligt. Dit geeft je een gevoel van veiligheid en heeft een positief effect op je geestelijk welzijn.
Tuinieren als therapie
Al in de 18e en 19e eeuw pleitten filosofen en pedagogen voor meer groen in de grijze monotonie van de steden. Wijze heersers gaven de bevolking toegang tot parken, tuinen en bossen die voorheen alleen voor de adel toegankelijk waren. We denken aan de intocht van de mensen in het Prater in Wenen of de Engelse Tuin in München. Helaas waren dergelijke lokale recreatiegebieden niet erg effectief de vervreemding van de mens van de natuur te stoppen.

Gelukkig zijn de heilzame effecten van de natuur niet helemaal vergeten. Psychotherapeuten hebben niet alleen voor zieke en bejaarde mensen een uiterst effectieve therapie ontwikkeld, maar ook voor mensen in nood en crisis. Tuintherapie is een interdisciplinaire (veelzijdige) methode. Hoveniers, landschapsarchitecten, artsen, psychotherapeuten, fysiotherapeuten en ergotherapeuten werken samen om programma’s voor hun patiënten te ontwikkelen. Zodra een zieke niet meer bedlegerig is, kan de tuintherapie beginnen. De persoon krijgt een klein gedeelte van een tuin , waarvoor hij/zij verantwoordelijk is, waarin men zich kan of moet bewegen. Dit is het beste trainingsprogramma.
Vaak wordt gymnastiek op apparatuur of fysiotherapie zonder veel enthousiasme beoefend of als hinderlijk ervaren. Bij het spitten, zaaien, planten en wieden vergeet de patiënt dat dit een oefenprogramma is. Daarnaast onstaat enthousiasme wanneer de eigen oogst wordt binnengehaald. In de buitenlucht stellen mensen zich ook veel meer open voor hun therapeut dan in een kantoor of groepsruimte. Ze zijn toegankelijker voor gesprekken.
Planten als therapeuten
Planten aanvaarden mensen zoals ze zijn. Ze oordelen niet. Het maakt hen niet uit of ze door een gezond en jong persoon, door een depressief, verslaafd, crimineel of een oud gerimpeld mannetje worden verzorgd. Planten zijn afhankelijk van degene die op ze oppassen en voor ze zorgen. Op zorg en aandacht reageren ze positief indien ze gedijen, bloeien, groeien en vruchten dragen. Zo wordt de patiënt in de tuin zelf verzorger en dokter. Dit geeft de geesteszieken nieuw zelfvertrouwen en een nieuwe inhoud aan het leven. Vermoeide ogen beginnen plotseling te stralen wanneer een prachtige bloem haar kleurrijke bladeren ontvouwt, wanneer zelfgekweekte radijsjes uit de grond schieten en op boterhammen kunnen worden gelegd. Er is nog een aangenaam neveneffect: De zieken krijgen hun eetlust door lichamelijk werk terug, ze hebben minder medicijnen nodig en kunnen weer beter slapen.

Tuinieren voor gezonde mensen
Als je een tuin hebt, heb je geen sportscholen of wellnessfaciliteiten nodig. Niets verlicht de stress beter dan graven in de grond. Lichaamsbeweging in de frisse lucht stimuleert de bloedsomloop, versterkt de spieren en het immuunsysteem. Het ervaren van de jaargetijdenprocessen, het nieuwe ontwaken en heengaan geeft stabiliteit en zekerheid. Wie zijn eigen stukje aarde als paradijs mag creëren en daarin met zijn ziel leert plaatsnemen, heeft geen therapeut nodig. Bovendien heeft de oogst uit eigen tuin een heel bijzondere betekenis voor de gezondheid. Fruit, groenten en bessen kunnen rijpen. Ze kunnen op het juiste moment worden geoogst. De secundaire plantaardige stoffen die voor de gezondheid zo belangerijk zijn, zijn hoger dan in producten die onrijp worden geoogst. Er verstrijkt minder tijd tussen de oogst en de consumptie. Vitamines en het smakelijke uiterlijk blijven behouden. Daarnaast bestaat de tevredenheid alles met eigen handen te hebben bewerkt en de zekerheid dat er zo weinig mogelijk milieugif in zit.
Geen angst voor tuinieren
Maar opdat het tuinieren ons niet overweldigd – want het houdt nooit op – moeten we ons aan een paar regels houden. Het mag ons nooit domineren, we moeten het beheersen. Als het ons te zwaar wordt, moeten we ambitieuze plannen terugschroeven of van het werk afzien. De eigen tuin moet ook een recreatieruimte zijn. Er moet altijd ergens een hangmat zijn waar je je bij gelegenheid kunt terugtrekken om je ziel te ontlasten, te luisteren naar de natuur en je eigen innerlijke stem. Een gezellige tuinbank, een grote steen of een ander zitje moeten je uitnodigen om te blijven hangen. Op die manier wordt onze tuin een echte therapeut en verschaft ons veel plezier.

Blijf geinformeerd
Meld je aan voor onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte over je gezondheid

Esther Neumann heeft voedingsleer aan de Universiteit van Wenen gestudeerd. Sindsdien was ze auteur voor het gezondheidstijdschrift “Leben und Gesundheit” en gaf op verschillende plaatsen in Oostenrijk gezondheidslezingen.
Geef een reactie