NAFLD – wanneer de lever ontstoken raakt

Bill ¹⁾naam door de redactie veranderd is 58 jaar oud, zwaarlijvig, maar voelt zich kerngezond. Tijdens een routinecontrole kreeg Bill te horen dat hij vet in de lever heeft. Bill heeft naast zijn reeds bekende overgewicht geen klachten en voelt geen pijn of ongemak. Bill wordt bezorgd omdat de dokter zegt dat het een leververvetting is die, als er niets aan gedaan wordt, in een levercirrose kan veranderen. Bill zegt echter dat hij nooit veel alcohol heeft geconsumeerd en dat hij 5 jaar lang ook niet in sociaal verband heeft gedronken. Bill is bang en heeft ons om voedingsadvies gevraagd om zijn gezondheid te verbeteren en een bijdrage te leveren aan de behandeling van de aandoening.

NAFLD (Non-Alcoholic Fatty Liver Disease) wordt door een ontsteking in de lever als gevolg van de ophoping van triglyceriden in het leverweefsel veroorzaakt. NAFLD is een veel voorkomende multifactoriële ziekte die met metabole factoren samenhangt. Het wordt meestal door slechte eetgewoonten in combinatie met lichamelijke inactiviteit of obesitas veroorzaakt. Daarnaast kan het ook als gevolg van diabetes, een hoog cholesterolgehalte, een hoge bloeddruk of het metabool syndroom dat een samenstelling van deze symptomen is ontstaan.²⁾Hepatologia SBd, Coelho HSM, Leite NC. Prevalência e importância da doença hepática gordurosa não alcoólica [internet]. Universidade Federal do Rio de Janeiro.; [Accessed on: 07 oct. 2021]. https://sbhepatologia.org.br/pdf/revista_monotematico_hepato.pdf

NAFLD kan als het eerste stadium van hepatische steatose beschouwd worden, een aandoening die door de ophoping van vet in de levercellen gekenmerkt wordt. Het treft onopgemerkt een groeiend aantal mensen over de hele wereld. Een recenter onderzoek, dat in de Verenigde Staten met 328 asymptomatische patiënten werd uitgevoerd, rapporteerde dat 46% van de mensen steatose had en dat 70% daarvan zwaarlijvig was en 26% diabetes had. Studies tonen aan dat een BMI > 30 en diabetes mellitus als risicofactoren beschouwd worden voor de ontwikkeling van steatohepatitis tot cirrose.(Aray Nabuco e Wilson Vieira, COMO CONTROLAR A GORDURA NO FÍGADO – Coleção Saúde Essencial))

Obesitas komt over de hele wereld en in alle leeftijdsgroepen steeds vaker voor. Op dit moment hebben op de wereld een miljard volwassenen overgewicht, waarvan 300 miljoen zwaarlijvig zijn met een BMI ≥ 30 . In de VS heeft ongeveer 30% van de bevolking een niet-alcoholische vette leverziekte (NAFLD). Dit is nog meer het geval bij patiënten met morbide obesitas, bij wie de prevalentie van leversteatose ongeveer 76 tot 91% is, waarbij 25 tot 37% van de personen hepatitis ontwikkelt.

De prevalentie van NAFLD neemt met de leeftijd toe, maar kinderen en adolescenten worden niet gespaard. Obesitas is de ophoping van triglyceriden (bloedvet) in vetweefsel. Wanneer de vetcellen hun grens van expansie bereiken, begint de ophoping van vetten in andere weefsels, waaronder de lever, op te treden.

De prevalentie van diabetes type 2 neemt exponentieel toe. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) zullen er in 2030 wereldwijd meer dan 300 miljoen mensen met diabetes zijn. Macro- en microvasculaire complicaties kunnen in de loop der jaren ontstaan, waardoor de levensverwachting en kwaliteit van leven van diabetespatiënten afneemt. Na obesitas was diabetes mellitus de risicofactor die het meest met de aanwezigheid van niet-alcoholische vette leverziekte (NAFLD) in verband werd gebracht.³⁾Hepatologia SBd, Coelho HSM, Leite NC. Prevalência e importância da doença hepática gordurosa não alcoólica [internet]. Universidade Federal do Rio de Janeiro.; [Accessed on: 07 oct. 2021]. https://sbhepatologia.org.br/pdf/revista_monotematico_hepato.pdf

In een ander onderzoek onder 195 patiënten met cirrose als gevolg van niet-alcoholische leversteatose, die vijf jaar lang werden gecontroleerd, ontwikkelde 12,8% leverkanker. Het risico was bij oudere mannen met diabetes mellitus hoger.⁴⁾Ascha MS, et.al. The incidence and risk factors of hepatocellular carcinoma in patients with nonalcoholic steatohepatitis. Hepatology. 2010 Jun;51(6):1972-8. DOI: 10.1002/hep.23527 Sterfte als gevolg van chronische leveraandoeningen is de derde hoofdoorzaak van overlijden onder patiënten met niet-alcoholische leversteatose.

Voornaamste symptomen

Normaal gesproken zijn er geen symptomen in de vroege stadia van de ziekte, waardoor NAFLD vaak per ongeluk door middel van onderzoeken wordt ondekt om andere ziekten te diagnosticeren. Alhoewel NAFLD omkeerbaar is indien in het vroeg behandeld wordt, lijdt 30% van de gediagnosticeerde patiënten aan een progressie van de ziekte.

Hoewel het in de meeste gevallen een asymptomatische ziekte is, is het in meer gevorderde stadia mogelijk dat sommige mensen pijn aan de rechterkant van de buik voelen, een opgezette buik, misselijkheid, braken en klachten van algehele malaise hebben. Bij aanwezigheid van deze symptomen moet een hepatoloog worden geraadpleegd om de leverfunctie en de ernstigheidsgraad van de ziekte te onderzoeken.⁵⁾Aray Nabuco e Wilson Vieira, COMO CONTROLAR A GORDURA NO FÍGADO – Coleção Saúde Essencial

Leversteatose heeft drie stadia, waarvan de eerste twee omkeerbaar zijn (vet en ontstoken) en het derde stadium is Levercirrose, de fase waarin de beschadigde delen van het orgaan littekenweefsel vormen en de ziekte onomkeerbaar wordt.

NAFLD Diagnose

Om de gezondheid van de lever te beoordelen, kan de arts bloedonderzoek, beeldvormend onderzoek zoals echografie, tomografie en MRI en eventueel zelfs een biopsie in opdracht geven, omdat deze onderzoeken belangrijke informatie over veranderingen in dit orgaan geven. Beeldvormende onderzoeken worden het meest vanwege hun snelle en hoge diagnostische nauwkeurigheid gebruikt. In het specifieke geval van NAFLD is het aan te raden om de volgende bloedtesten uit te voeren:

De leverfunctietest bevat typisch de markers ALT (Alanine Aminotransferase), AST (Aspartaat Aminotransferase) en GGT (Gamma Glutamyl Transferase), die de concentratie van leverenzymen beoordelen. Ze worden met albumine, bilirubine, lactaatdehydrogenase en protrombinetijd aangevuld. Deze tests worden meestal samen besteld en geven belangrijke informatie over de toestand van de lever.

Bloedonderzoek ter bepaling van glucose, cholesterol en hemoglobine maakt ook deel uit van de analyse.

Behandeling

De behandeling moet multidisciplinair zijn. Veranderingen in de levensstijl en controle van risicofactoren moeten worden aangemoedigd.

Het is belangrijk dat de patiënt een gezond, natuurlijk en heilzaam dieet volgt en meer fruit, vers bereide groenten en vezelrijke volle granen eet.

De inname van bewerkte en ultrabewerkte voedingsmiddelen en geraffineerde koolhydraten moet ook worden verminderd. Deze voedingsmiddelen zijn schadelijk voor de lever en hebben een hoog gehalte aan vet en suikers die aan overgewicht bijdragen, de belangrijkste risicofactor voor hypertensie, diabetes en NAFLD. In het algemeen is het goed om snoep, frisdrank, suikerhoudende dranken, margarine, kaas en gefrituurd voedsel te vermijden.⁶⁾https://www.sbhepatologia.org.br/pdf/FASC_HEPATO_31_FINAL.pdf

Sommige kruiden en theesoorten kunnen voor de behandeling nuttig zijn. Maar pas op met theemengsels om gewicht te verliezen! In de poging om gewicht te verliezen en zo de kwaliteit van leven terug te krijgen, lopen patiënten met de diagnose leververvetting het risico dat hun aandoening erger wordt. Hoewel gewichtsverlies als de belangrijkste pijler van de behandeling wordt beschouwd, is het belangrijk dat het afvallen geleidelijk gebeurt. Snel afvallen kan een steatose verergeren omdat het in het lichaam opgeslagen vet, voordat het wordt “verbrand”, ook door de lever gaat, waardoor deze overbelast raakt. Het advies is, om snel afvallen met deze producten te vermijden, omdat zelfs een natuurlijk product niet altijd onschadelijk is.

Sommige theesoorten hebben ook een hoge ontgiftende werking en moeten op de juiste manier wat betreft dosering en timing van de behandeling, onder toezicht van een arts worden gebruikt. Anders kan de patiënt door deze geschikte kruiden/ geneesmiddelen hepatitis (leveronsteking) krijgen.⁷⁾Aray Nabuco e Wilson Vieira, COMO CONTROLAR A GORDURA NO FÍGADO – Coleção Saúde Essencial Haal altijd professioneel advies van een ervaren arts of voedingsdeskundige.

Hepatitis door geneesmiddelen kan zowel bij geneesmiddelen op recept als bij geneesmiddelen op basis van kruiden optreden. In dit geval is het noodzakelijk om de kosten-batenverhouding te evalueren en de mogelijkheid van vervanging te onderzoeken. Het gebruik van anabole steroïden moet worden stopgezet. Als steatose met andere aandoeningen, zoals hypothyreoïdie of polycysteuze ovaria gepaard gaat, moeten deze aandoeningen ook worden behandeld.⁸⁾Hepatologia SBd. Doença Hepática Gordurosa Não Alcoólica: Consenso da Sociedade Brasileira de Hepatologia [internet]. Sao Paulo; 2017. [Accessed on: 07 out. 2021]. https://www.sbhepatologia.org.br/pdf/Consenso_DHGNA_da_SBH-2015.pdf

Er is geen specifieke medicatie voor steatose, maar sommige medicijnen om cholesterol, diabetes en obesitas onder controle te houden zijn voor bepaalde patiënten nodig.

Een zeer interessante kruidenbehandeling is silymarine. Het is een extract van de zaden van het kruid Silybum Marianum, in de volksmond ook als cardus marianus, mariadistel of Mariadistel bekend, en wordt al jaren voor de behandeling van leveraandoeningen gebruikt.

Preklinische wetenschappelijke studies geven aan dat silymarine oxidatieve stress en de daaruit voortvloeiende cytotoxiciteit kan verminderen en zo intacte levercellen of cellen die nog niet beschadigd zijn, kan beschermen. Silymarin werkt als een vrije radicalenvanger en moduleert enzymen die met de ontwikkeling van celbeschadiging, fibrose en cirrose geassocieed zijn.⁹⁾Gillessen A, Schmidt HH. Silymarin as Supportive Treatment in Liver Diseases: A Narrative Review. Advances in Therapy 37, 2020. DOI: 10.1007/s12325-020-01251-y

In een analyse bij patiënten die diabetes gecombineerd met niet-alcoholische cirrose hadden, was silymarine ook in staat om hun glycemische parameters te verbeteren. Om maximaal voordeel te krijgen, moet de behandeling met silymarine zo vroeg mogelijk gestart worden, namelijk wanneer het regeneratievermogen van de lever voor patiënten met steatose nog hoog is.

Silymarine kan als aanvulling op de door de arts aangegeven behandeling als thee of in de vorm van capsules en tabletten geconsumeerd worden, en moet ook met lichaamsbeweging en verandering van eetgewoonten gepaard gaan.

Om van NAFLD af te komen, moet de patiënt zich vooral inzetten om zijn ongezonde levensstijl te veranderen. Het wordt aanbevolen om in combinatie met lichaamsbeweging, een gezond gewicht te bereiken,¹⁰⁾Hepatologia SBd. Doença Hepática Gordurosa Não Alcoólica: Consenso da Sociedade Brasileira de Hepatologia [internet]. Sao Paulo; 2017. [Accessed on: 07 out. 2021]. https://www.sbhepatologia.org.br/pdf/Consenso_DHGNA_da_SBH-2015.pdf activiteiten met een lage en gemiddelde intensiteit te gebruiken, met veranderingen in de eetgewoonten. Sommige wetenschappelijke onderzoeken tonen aan dat het gebruik van supplementen met vitamine E, Omega 3, Vitamine D¹¹⁾Hepatologia SBd. Doença Hepática Gordurosa Não Alcoólica: Consenso da Sociedade Brasileira de Hepatologia [internet]. Sao Paulo; 2017. [Accessed on: 07 out. 2021]. https://www.sbhepatologia.org.br/pdf/Consenso_DHGNA_da_SBH-2015.pdf en kruidenpreparaten zoals silymarine hulprijk zijn. Behandel je lever goed, want deze is van essentieel belang voor je gezondheid!